در انسان، زبان و گفتار وسیله ای برای ابراز عواطف و احساسات و ارتباط افکار و اندیشه ها می باشند. که اگر وجود نداشت، نمی توانست کارآیی خود را به معرض نمایش بگذارد. در انسان، زبان از دو بخش درکی (comprehensive) و بیانی (expressive) تشکیل شده و گفتار دارای چهار قسمت می‌باشد که عبارتند از: تولید (articulation)، روانی (fluency) ، صوت (voice) و تشدید (resonance) . گفتاردرمانی به درمان کودکانی می‌پردازند که در فراگیری زبان مادری یا استفاده صحیح از گفتار دچار مشکل هستند و نیز بزرگسالانی که به هر دلیلی، توانایی نرمال و عادی گفتاری خود را از دست داده‌اند. کودکان و بزرگسالان زیادی به خدمات گفتاردرمانی نیازمند هستند.
به طور کلی، در موارد زیر مراجعه به یک گفتار درمانگر ضروری است:
1- تاخیر در شروع گفتار در کودکان
2- اشکال در تلفظ اصوات گفتاری
3- عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک
4- بروز کم شنوایی یا ناشنوایی در افراد
5- اشکال در درک کلام
6- اختلال در بلع
7- تشخیص هر یک از اختلالات فلج مغزی، اُتیسم و اختلال یادگیری
دلایل زیادی را در تأخیر رشد گفتار و زبان بر شمرده اند؛ مانند عقب افتادگی ذهنی، مشکلات عاطفی و روانی، مشکلات جسمی، مغزی و محیطی که هر کدام به نوبه ی خود می تواند نقش مخربی را در کلام و زبان ایجاد کند.
یکی از عمده ترین اختلالات گفتاری، عقب ماندگی ذهنی است که خود می تواند پایه گذار بسیاری از اختلالات دیگر باشد. در بحث مشکل جسمی، باید به نقیصه های کم شنوایی و ناشنوایی، کم بینایی یا نابینایی اشاره کرد. در سیستم شنیداری، بیان گفتار از طریق شنیدن حاصل می شود که چنان چه اختلالی در این قسمت به وجود آید، تأخیر در رشد زبان و گفتار، قابل مشاهده است.
کودکانی که از سلامت فیزیکی و عاطفی برخوردارند، در تکلم، استقلال یافته تر از کودکانی اند که در خانواده های پر تنش زندگی می کنند. در این خانواده ها رشد حسی و حرکتی، با محدودیت پیش می رود زیرا زبان، نیاز به یک هماهنگی عصبی دارد و تأخیر در مهارت های حسی و حرکتی، رشد گفتار را کُند و با مشکل روبه رو می سازد.
در عملکرد گفتار، نقش هوش طبیعی را نباید نادیده گرفت؛ هوش می تواند شناخت نمادها را به همراه داشته باشد تا فرد، از دیگر عملکردهای شناختی هم چون توجه کردن، شناسایی و ایجاد ارتباط و ذخیره ی آن در حافظه بهره گیرد.
ارزیابی و مطالعه دقیق اختلالات گفتار و زبان یا اختلالات ارتباطی و همچنین نوتوانی و بازتوانی، اختیارات متخصصین گفتار درمانگر است.
مادر، الگویی مناسب و مثبت در راستای رشد گفتار کودک است که این ارتباط عاطفی نباید خدشه دار شود و خلل و انحرافی در آن شکل گیرد. باید توجه داشت که رشد زبان از لحاظ جنسیتی در دختران، زودتر و بیش تر از پسران آغاز می شود؛ به خصوص در خانواده های تک فرزندی که توجه زیادی به آموزش زبان فرزند می شود.
کودکان علاقه ی زیاد به عضو شدن در گروه همسالان خود دارند و تلاش زیادی در این جهت، انجام می دهند تا بر رشد و پیشرفت گفتار خود بیفزایند؛ در واقع انگیزه صحبت کردن در گروه های هم سن، افزایش می یابد و به طور دسته جمعی به تماشای تلویزیون و یا نقاشی و نوشتن می پردازند.
مشکلات گفتاری را می توان در مرز سنین بین 12 تا 24 ماهگی مشاهده کرد. در این سن، کودک به جای گفتار باید بتواند از علم اِشاره به خوبی بهره ببرد مانند (بای بای یا بَه بَه) و در تقلید صداها مشکلی نداشته باشد مانند تقلید صدای یک حیوان، جیغ زدن و...
زمانی که سن کودک از 2 سالگی فراتر رفت، باید بتواند صداها و لغاتی را بیان کند و فقط مختص یک صدا یا لغت – آن هم تکراری – نباشد. در صحبت کردن، خانواده ها باید به تُن صدا و گرفتگی آن توجه داشته باشند. کودکانی که در این سن، در انجام کارهای ساده، با مشکل مواجه می شوند، جملات را به طور کامل بیان نمی کنند و فقط از کلمات محدود استفاده می نمایند و به طور کلی در فهمیدن و درک مطالب مشکل دارند،در معرض خطر قرار دارند و به منظور پیش گیری از مشکلات گفتاری باید توجه بیش تری به آنان نمود.در چنین شرایطی است که اگر والدین متوجه مشکلات خاصی در روند گفتاری فرزند خود بشوند حتما باید از کمک تخصصی یک گفتار درمانگر بهره برده و مشاوره لازم را داشته باشند.
گفتار درمانی در آغاز به شناسایی ماهیت گفتار و زبان و رشد طبیعی آن و سپس به بررسی اختلالات مربوط پرداخته و در جهت رفع آنها می کوشد. به حالتی ساده تر، می توان گفت هرگاه نحوه صحبت کردن گوینده بیش از محتوای سخن او، توجه شنونده را به خود جلب کند، وی مشکوک به اختلال گفتاری است. هرگونه اشکالی در نحوه گفتار و یا ناتوانی در درک گفته های دیگران می تواند موجب اختلال در روابط اجتماعی شخص مبتلا گردد.
این مسئله به نوبه خود موجب صدمات روحی و عاطفی و متزلزل شدن بهداشت روانی فرد و خانواده می شود. این نارسائیها مانند بسیاری از بیماریها، مزمن تر گردد، عواقب ناگوار بیشتری خواهد داشت. بنابراین ارائه هر چه سریعتر و بهتر خدمات گفتار درمانی برای اشخاص مبتلا ضروری است. در این همکاری سایر متخصصین که بیماران مبتلا به اختلالات گفتار و زبان به آنها مراجعه می کنند، برای تشخیص به موقع و ارجاع مناسب، حیاتی و ارزشمند است.
ارزیابی و مطالعه دقیق اختلالات گفتار و زبان یا اختلالات ارتباطی و همچنین نوتوانی و بازتوانی، اختیارات متخصصین گفتار درمانگر است. روند ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتار و زبان در گفتاردرمانی مانند سایر بیماری ها شامل معاینات و بررسی های ویژه می باشد.در مرحله بعدی و پس از تشخیص ویژگی های اختلال، درمان بیمار آغاز می شود. درمان اختلالات ارتباطی متکی به دارو درمانی و نظایر آن نبوده، بیشتر جنبه آموزشی دارد و با تکیه بر توانمندی های بیمار، وی را به سمت غلبه بر ناتوانی هایش هدایت می کند.
البته می بایست متذکر شد که هر چه افراد مبتلا به اختلالات گفتاری سریع تر به گفتار درمانی مراجعه کنند، پیشرفت های بهتری را نشان داده و راحت تر درمان خواهند شد.
گفتاردرمانی ابن سینا
واحد گفتاردرمانی کلینیک ابن سینا با فضایی مناسب و تجهیزات کامل، آماده ارایه خدمات گفتاردرمانی به مراجعین محترم می باشد. این کلینیک با کادر کاملآ مجرب از کارشناسان و کارشناسان ارشد گفتاردرمانی و استفاده از رویکردهای علمی و تخصصی روز در گفتاردرمانی کودکان مبتلا به فلج مغزی، اختلالات تکاملی، اُتیسم و سایر اختلالات نافذ رشد، کودکان کم توان ذهنی، اختلال توجه، تمرکز و بیش فعالی، اختلال یاد گیری، بیماری های متابولیک و ارثی و نیز اختلالات گفتاری درمشکلات جسمانی بزرگسالان ناشی از انواع بیماری های عصبی- عضلانی، سکته مغزی، ضربه مغزی و لکنت به صورت تمام وقت فعال می باشد.
آدرس کلینیک ابن سینا:
تهران - خیابان سی متری (هفتم) نیرو هوایی - نرسیده به پیروزی - روبروی ایستگاه بی آر تی پیروزی، جنب نمایشگاه اتومبیل ایرانیان- پلاک۱/2 - واحد ۲
تلفن: ۷۷۴۱۵۲۱۷- ۷۷۷۵۳۲۲۷
