کاردرمانی و فتق دیسک

فتق دیسک چیست؟

آسیب‌های خفیف دیسک معمولاً درد موضعی ایجاد می‌کنند که می‌تواند به علت صدمه به قسمت محیطی دیسک باشد و یا به علت التهاب هسته دیسک که هنوز به مرحله فتق نرسیده‌است ولی به علت فشار ثانویه به اطراف، درجاتی از درد را ایجاد می‌کند. این حالت آسیب جدی محسوب نمی‌شود، مگر اینکه با ادامه نیروهای غیرطبیعی، باعث ازهم گسیختگی لایه محیطی و بیرون زدگی هسته دیسک و فشار به رباط طولی پشتی، نخاع و نهایتاً اعصاب نخاعی گردد. در این حالات، با توجه به میزان فشار به ریشه‌های عصبی حالات متفاوتی از درد را ایجاد می‌کند.

.

درصورت فشار به ریشه‌های عصبی در ناحیه کمر به علت فتق دیسک، درد ریشه عصب یا درد انتشاری ایجاد می‌گردد که می‌تواند کل اندام تحتانی را درگیر کند. البته چون در ناحیه کمر دیسک‌های L۴ و L5 و نیز L5 - S1 بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند، بنابراین بیشتر درد عصب سیاتیک که مربوط به پشت اندام تحتانی است به وجود می‌آید. دردهای ناشی از ریشه عصب (درد انتشاری) همچون سیاتیک با خم کردن ستون فقرات، نشستن، انجام فعالیت، سرفه و عطسه افزایش و با استراحت کاهش می‌یابد. اما باید توجه داشت که مسیر انتشار درد به محل دیسک دچار فتق شده در ستون فقرات بستگی دارد. دیسک‌های ناحیه مهره های گردنی درد انتشاری در بازو و ساعد و انگشتان دست ایجاد می‌کنند.

درد انتشاری و علائم بالینی به اشکال مختلف توسط بیمار احساس و بیان می‌گردد. گاهی به صورت گزگز سوزش و بی حسی در قسمتی از اندام احساس و بیان می‌شود. در ۵۰ ٪ از موارد که بیرون زدگی دیسک کم است ممکن است هیچگونه علائمی در نزد بیمار وجود نداشته باشد. اکثر پارگی و فتق دیسک‌ها در قسمت کناری-خارجی اتفاق می‌افتد به همین علت انتشار درد و علائم به یک طرف اندام حرکتی (راست یا چپ) محدود می‌باشد. البته گاهی فتق دیسک از نوع مرکزی است و درد در دو طرف احساس می شود.

 

علائم بالینی:

1- علامت بالا آوردن پا یکی از یافته‌های بالینی مهم در بیماران دچار فتق دیسک ناحیه کمری است. درحالی که بیمار دراز کشیده‌ است، معاینه کننده از زیر پاشنه پای بیمار گرفته و آرام پای بیمار را بلند می‌کند. اگر فتق دیسک بوجود آمده باشد در حدود زاویه ۴۵ درجه درد تشدید می‌یابد. هرچند این معاینه ارزش اختصاصی کمی دارد ولی دارای ارزش حساسیتی بالایی است و منفی بودن تست کمک زیادی به رد کردن تشخیص فتق دیسک می‌کند.

2- کاهش قدرت عضلات ضعف و آتروفی عضلانی می‌تواند از علائم فتق دیسک‌های مزمن باشد. کاهش رفلکس تاندون این عضلات نیز از علائم حرکتی (درمقابل علائم حسی) فتق دیسک است.  ضعف عضلانی مربوط به ریشه عصبی است که گرفتار فشار دیسک شده‌است. مثلاً در فتق دیسک مهره گردن٬ کاهش قدرت مشت کردن انگشتان دست و در دیسک کمری کاهش قدرت بالا آوردن مچ پا و یا انگشت شست پا دیده می‌شود.

3- کاهش حس سطحی و عمقی پوست نسبت به محدوده گرفتاری ریشه عصبی٬ اختلال در حس پوست آن ناحیه بوجود می‌آید.

4- در موارد شدید، اختلال دفع ادرار و مدفوع و اختلال فعالیت اسفنگترها در بیمارانی که دچار سندرم دم‌اسبی نخاع به علت فشار دیسک هستند شایع است.

5- لنگش یا به اصطلاح لنگیدن، به علت ضعف یا فلج عضلات مربوط به ریشه عصبی گرفتار شده به خصوص در عضلات ناحیه سُرین (گلوتئال) می‌تواند باعث بروز لنگیدن در بیمار شود.