کاردرمانی در فلج مغزی اسپاستیک

علائم کلینیکی این نوع فلج مغزی به علت ضایعه کورتکس مغزی و راه های پیرامیدال مربوط به آن تظاهر می کند. برحسب اینکه پس از معاینه تونوس عضلات در حین انجام حرکات غیر فعال(پسیو) در مفاصل، در ابتدا یا انتهای دامنه حرکتی افزایش تون عضلانی به صورت مقاومت در برابر حرکت غیر فعال تظاهر نماید، به سه شکل شدید، متوسط و خفیف تقسیم بندی می شود.

در نوع شدید، تون عضلات به شدت بالاست به طوری که حتی در حالت استراحت و خواب هم سفتی عضلانی مشهود است. همچنین افزایش تون در عضلات پروگزیمال(ابتدا و بالای اندام) بیشتر از نواحی دیستال(انتها و نوک اندام) است. در نوع متوسط، افزایش تون در حد متوسط بوده و در هنگام استراحت اندام، نزدیک به تون طبیعی است اما با تلاش و تقلا، هیجان، کشش ناگهانی عضله سفت شده، قرار گرفتن در معرض سرما و وجود اضطراب در فرد افزایش یافته و بیشتر نواحی دیستال اندام ها درگیرند. در نوع خفیف، تون عضلانی به طور جزئی افزایش یافته و در حالت استراحت اندام ها، تون عضلات کاملاً طبیعی بوده و هنگام تلاش برای حرکت یا سریعتر کردن حرکت، مختصری افزایش می یابد. سفتی عضلانی ممکن است در حالت خفیف فقط تعداد محدودی حرکت را مختل نماید.

به طور کلی در این نوع فلج مغزی، عضلات کودک اسپاتیک و سفت می باشند و در مقابل کشش، به شدت مقاومت می کنند. همچنین این عضلات هنگامی که بکار گرفته می شوند بیش از اندازه فعال می شوند و حرکات زمختی را ایجاد می کنند.

در حالت طبیعی، عضلات به صورت جفت کار می کنند به این صورت که وقتی یک گروه عضلانی منقبض می شود گروه مخالف شل می شوند تا امکان ایجاد حرکت آزادانه را در راستای مورد نظر فراهم سازند. اما در عضلات کودکان فلج مغزی اسپاستیک هر دو گروه عضلانی بطور همزمان منقبض می شوند و حرکت را متوقف می سازند، که به این حالت انقباض همزمان گفته می شود.
بنابراین می توان گفت که مشکلات این نوع فلج مغزی عمدتاً شامل افزایش مقاومت در برابر حرکات غیر فعال(پسیو)، اسپاسم عضلات، کلونوس، افزایش رفلکس های تاندونی عمقی، عدم ایجاد تغییر تون عضلانی در ارتباط با تغییر پوسچر(مثلاً چرخش از حالت طاقباز  به حالت نشستن ) و کاهش حرکات بدن و تحرک مفاصل می باشد. اگرچه معمولاً مقدار سفتی عضلانی معمولاْ با گذشت زمان تغییر می کند.

خصوصیات بالینی کوادروپلژی اسپاستیک:

1.     معمولاً به علت عدم تقارن در گرفتاری دو طرف بدن و عدم تقارن در راستای بدن، چرخش سر به یک سمت ( سمت سالمتر) را در پاسچر این کودکان مشاهده می کنیم. همچنین عدم توانایی در استفاده هماهنگ و همزمان از هر دو دست در این افراد وجود دارد.

2.     این کودکان در وضعیت دمر، کاملا خمیده می باشند.

3.     حرکات سر و گردن در آنان ضعیف بوده وچرخش آن جزئی است. البته صاف کردن ( Extension ) گردن امکانپذیر است.

4.      از لحاظ گفتار و زبان، معمولاً دهان باز و زبان بیرون است. حرکات چانه محدود و ناقص بوده و بلع، تنفس وتغذیه را خدشه دار می کند. اگر گفتار به دست آید بسیار ضعیف است.

5.     نشستن با پاهای صاف (Long sitting) آنها شبیه کودکان دای پلژیک است. برای انجام چرخش (Rolling) از طرفی که درگیری کمتری دارد استفاده می کنند.

اصول اساسی کاردرمانی برای توانبخشی کودکان فلج مغزی اسپاستیک:

1.      در تمامی کودکان فلج مغزی باید سعی شود تمرینات هرچه زودتر و در سنین پائین تر (حتی زیر یک سالگی) شروع شود.

2.      با توجه به سفتی عضلانی در کودکان فلج مغزی اسپاستیک، کمک به کاهش (نرمال سازی) تون عضلانی با استفاده از تمرینات و روش هایی نظیر کشش عضلات، استفاده از گرما و سرما، ماساژ عضلات درگیر در اولویت اول تمرینات این کودکان می باشد.

3.      کمک به تسهیل سازی تون عضلات آنتاگونیست به عضلاتی که اسپاستی سیتی در آنها وجود دارد.

4.      کمک به مهار رفلکس های مزاحم و تسهیل رفلکسهای سطوح بالاتر

5.      کمک به تسهیل سازی وانشهای تعادلی و حفاظتی

6.      کمک به کودک جهت طی کردن سیر مراحل رشد طبیعی

7.       جلوگیری از کوتاهی عضلات درگیر و بد شکل شدن مفاصل

8.      کمک به یادگیری حرکتی مناسب متناسب با سن کودک

9.    کمک به حفظ راستای مفاصل، اندام ها و تنه

10.جلوگیری از بد شکلی مفاصل و اندام ها